Lặng lẽ di chuyển dưới những con sóng, đội tàu ngầm tấn công lớp Virginia của Hải quân Mỹ chỉ lộ diện khi quay trở lại cảng – hoặc khi chúng giải phóng kho tên lửa hành trình và ngư lôi chết người. Tàu ngầm lớp Virginia của Hải quân Mỹ – một trong những vũ khí nguy hiểm nhất trên thế giới là thứ mà đối phương không được phép nhìn thấy.
Một nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế điều hành cho thấy tầm quan trọng của những tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân này trong trường hợp xảy ra chiến tranh. Trên thực tế, tàu ngầm lớp Virginia được cho là vũ khí quan trọng nhất trong một cuộc xung đột có thể sẽ có hàng loạt tên lửa đạn đạo nhằm vô hiệu hóa sức mạnh không quân Mỹ bằng cách tàn phá những căn cứ không quân như Guam. Tàu mặt nước sẽ là mục tiêu của một loạt vũ khí, bao gồm cả tên lửa đạn đạo và siêu thanh “sát thủ tàu sân bay”.
Đội tàu ngầm lớp Virginia là loại tàu có khả năng sống sót cao nhất trong số những vũ khí của Mỹ. Tuy nhiên, đối với một con tàu quan trọng như vậy, Virginia không có nhiều chị em. Chỉ có 21 chiếc tàu ngầm lớp Virginia đang hoạt động và 17 chiếc khác đang được đặt hàng.
Mặc dù chi tiết kỹ thuật tàu ngầm là một trong những bí mật được bảo vệ chặt chẽ nhất của hải quân – nhưng có lý do tại sao hạm đội tàu ngầm của Mỹ được gọi là “Dịch vụ thầm lặng” – những gì được công khai chỉ ra khả năng to lớn của lớp Virginia. Tàu ngầm lớp Virginia đầu tiên dài 114,9 mét, rộng 10,36 mét và có lượng giãn nước 7.800 tấn khi lặn. Mẫu Block V mới nhất, dài 140,51 mét và nặng 10.200 tấn, sẽ có thân dài hơn để chứa các ống tên lửa hành trình bổ sung. Được trang bị một lò phản ứng hạt nhân duy nhất, tàu Virginia di chuyển dưới nước với tốc độ hơn 25 hải lý/giờ trong khi vẫn ẩn mình dưới đáy đại dương suốt nhiều tháng liên tục.
Để xem công nghệ tàu ngầm đã tiến bộ đến mức nào kể từ Thế chiến thứ hai, hãy xem xét một tàu ngầm lớp Gato của Hải quân Mỹ từ năm 1943 chỉ nặng 2.400 tấn khi lặn và di chuyển với tốc độ 9 hải lý mỗi giờ khi lặn và 21 hải lý mỗi giờ trên bề mặt. Và một chiếc Gato sẽ nổi trên mặt nước bất cứ khi nào có thể. Tàu ngầm chạy bằng diesel của những năm 1940 hoạt động chậm hơn dưới nước và chúng cần nổi lên để sạc lại pin trong khi thủy thủ đoàn hít thở không khí trong lành rất cần thiết.
Trong hai thập kỷ kể từ khi chiếc tàu cùng tên với lớp Virginia là USS Virginia được hạ thủy vào năm 2003 và chúng ngày càng trở nên nguy hiểm hơn. Những mẫu đầu tiên có sức mạnh đáng kể, với 12 ống phóng thẳng đứng (VLS) dành cho tên lửa hành trình tấn công mặt đất Tomahawk, cũng như 4 ống phóng ngư lôi dành cho ngư lôi hoặc mìn Mk-48. Phiên bản Block III đã thay thế VLS bằng hai ống tải trọng Virginia 6 tên lửa.
Các tàu Block V hiện đang được chế tạo sẽ là các khẩu đội tên lửa nổi: Mô-đun tải trọng Virginia mới được lắp vào giữa tàu sẽ bổ sung thêm bốn ống phóng thẳng đứng lớn được trang bị bảy tên lửa Tomahawk mỗi chiếc, nâng tổng số lên 40 ống. Với hàng chục tên lửa Tomahawk cận âm bắn trúng mục tiêu cách xa 1.600km (và cuối cùng là cả tên lửa siêu thanh tiên tiến hơn), lớp Virginia có thể tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương khi di chuyển ở vùng biển xa.
Nhưng chỉ tập trung vào vũ khí là bỏ lỡ những phẩm chất đã khiến tàu ngầm trở nên nguy hiểm kể từ khi những chiếc U-boat đầu tiên xuất hiện trong Thế chiến thứ nhất. Một tàu tuần dương lớp Ticonderoga của Hải quân Mỹ có 122 ống tên lửa VLS và một tàu sân bay lớp Ford có thể phóng gần 100 nhưng cả hai đều không thể ẩn dưới đại dương. Khả năng của tàu ngầm là ẩn nấp, phát hiện mục tiêu mà không bị phát hiện và tiêu diệt mục tiêu đó rồi trốn thoát khiến những con tàu này trở nên đáng gờm. Đó cũng là lý do tại sao vũ khí tốt nhất để tiêu diệt tàu ngầm hạt nhân của đối phương là sử dụng một tàu ngầm khác. Và lớp Virginia có thể là lớp tốt nhất thế giới trong việc thực hiện sứ mệnh đó.
Bryan Clark, thành viên cấp cao và giám đốc Trung tâm Khái niệm và Công nghệ Quốc phòng tại Viện Hudson, tiết lộ: “Chúng rất yên tĩnh và có cảm biến rất tốt trên đó. Xét về khả năng chống lại tàu ngầm, lớp Virginia vượt trội hơn vì nó sẽ phát hiện kẻ thù trước khi bị phát hiện”.
Lặn sâu hơn
Clark đã phục vụ nhiều năm trên các tàu ngầm tấn công và tên lửa đạn đạo cũ của Mỹ trước khi lần đầu tiên đặt chân lên một chiếc lớp Virginia. Đó là một kinh nghiệm mở mang tầm mắt. Virginia so với Los Angeles “giống như ngày và đêm về mặt số hóa và tin học hóa”. Ví dụ, hãy quên những bộ phim về Thế chiến thứ hai trong đó thuyền trưởng tàu ngầm nhìn qua kính tiềm vọng. Clark giải thích: “Trên lớp Virginia, kính tiềm vọng không đi xuyên qua thân tàu mà chỉ là một chiếc máy ảnh đặt trên cột buồm hướng lên trên. Sau đó bạn ngồi trong phòng điều khiển và xem màn hình video”.
Ngay cả các quốc gia nước ngoài cũng muốn sở hữu Virginia. Australia đã quyết định thay thế các tàu ngầm diesel lớp Collins bằng 5 tàu lớp Virginia vào những năm 2030. Đánh giá một chiếc tàu ngầm trị giá 4 tỷ USD là “rẻ” nghe có vẻ như một điều nghịch lý. Nhưng trong số những lý do khác, Hải quân Mỹ chế tạo lớp Virginia vì lựa chọn đầu tiên của họ quá đắt.
Vào đầu những năm 1980, Hải quân Mỹ lo ngại tàu ngầm tấn công lớp Los Angeles hiện có – được đưa vào biên chế lần đầu vào năm 1976 – không thể đối phó với thế hệ tàu ngầm mới của Liên Xô như lớp Akula yên tĩnh. Phản ứng của Hải quân Mỹ là lớp Seawolf, một nhóm tàu ngầm tiên tiến có giá 3 tỷ USD mỗi chiếc (khoảng 6 tỷ USD ngày nay), khiến chúng trở thành tàu ngầm tấn công đắt nhất của Mỹ. Cuối cùng, Hải quân Mỹ chỉ chế tạo được ba chiếc Seawolf. Đồng thời, khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, dường như không còn nhu cầu về tàu ngầm tấn công cực kỳ đắt tiền được thiết kế để chống lại hạm đội tàu ngầm. Thay vì hạm đội nước xanh ở Bắc Đại Tây Dương, Hải quân Mỹ tập trung vào chiến tranh ven biển – tiến hành những hoạt động nhỏ gần bờ – ở các khu vực như Vịnh Ba Tư.
Khi công việc thiết kế bắt đầu vào đầu những năm 1990 để thay thế lớp Los Angeles, Hải quân Mỹ cần tàu ngầm tấn công có khả năng không bằng lớp Seawolf: rẻ hơn và dễ chế tạo hơn. Kết quả là lớp Virginia, được kết hợp nhiều công nghệ từ Seawolf, nhưng ở dạng nhỏ hơn và chậm hơn. Theo Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ, bao gồm cả Mô-đun tải trọng Virginia, phiên bản mới nhất sẽ có giá 4,3 tỷ USD cho mỗi chiếc phụ. Clark nói: “Lớp Virginia là “một dạng thỏa hiệp”. Hãy chế tạo một con tàu có khả năng làm tất cả những việc mà tàu ngầm có thể phải làm. Một chút hoạt động đặc biệt và gửi lính đặc nhiệm SEAL lên bờ, một chút thu thập thông tin tình báo ven biển, một số cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình. Đó là một loại tàu ngầm đa năng”.
Săn hoặc bị săn
Tuy nhiên, các cường quốc thế giới khác cũng có những chiếc tàu ngầm đáng gờm của riêng họ mà lớp Virginia phải đối đầu. Sự so sánh tốt nhất là giữa lớp Virginia và lớp Yasen M – tàu ngầm tấn công tiên tiến nhất của Nga. Nhà nghiên cứu Edward Geist của RAND Corp. đánh giá chiếc Yasen-M nặng 13.800 tấn là “viên ngọc quý của Hải quân Nga đương đại và có lẽ là đỉnh cao công nghệ quân sự Nga ngày nay”. Yasen -M là tàu vũ trang hạng nặng được thiết kế để thực hiện tấn công tầm xa bằng tên lửa. Nó được trang bị 32 ống tên lửa có thể bắn tên lửa hành trình siêu thanh Zircon và Kalibr, cũng như 10 ống phóng ngư lôi.
Michael Petersen, giám đốc Viện Nghiên cứu Hàng hải Nga tại Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ, bình luận: “Từ góc độ tàu ngầm yên tĩnh, Virginia và Seawolf cũ là những tàu ngầm yên tĩnh nhất hành tinh. Yasen-M cũng là một trong những tàu ngầm yên tĩnh nhất thế giới, nhưng được cho là vẫn chưa đạt được mức độ yên tĩnh như tàu ngầm Mỹ. Tuy nhiên, việc xác định và theo dõi là vô cùng khó khăn”. Petersen đánh giá lớp Virginia vượt trội về công nghệ sonar và phần mềm xử lý tín hiệu. Petersen giải thích: “Im lặng không phải là điều quan trọng duy nhất trong chiến tranh tàu ngầm. Khả năng cảm biến cũng quan trọng không kém. Tôi không rõ liệu Nga có thể sánh được với khả năng cảm biến của lớp Virginia hay không”. Trớ trêu thay, Yasen-M có thể là Seawolf của Nga. Geist tin rằng Nga chỉ có đủ khả năng để xây dựng một số ít trong số đó.
Kẻ thù thực sự của Virginia
Kẻ thù nguy hiểm nhất của lớp Virginia có thể không phải là tàu ngầm săn sát thủ của Nga hay tàu khu trục Trung Quốc, mà là yêu cầu bảo trì của chính nó. Bất kể những ưu điểm của lớp Virginia, chúng đã chứng tỏ là một thách thức trong việc bảo trì. Có một điều là những bộ phận đang bị hao mòn sớm hơn những gì các nhà thiết kế dự đoán. Clark nói: “Điều này thực sự đã làm giảm số lượng sẵn có của lớp Virginia”. Mặc dù Hải quân Mỹ giữ im lặng về chi tiết, nhưng một số vấn đề dường như là do các thành phần thương mại có sẵn được sử dụng để tiết kiệm tiền.
Clark lưu ý: “Bởi vì bạn không nghĩ rằng chúng sẽ bị hỏng hoặc hao mòn sớm như vậy nên bạn không có chuỗi cung ứng cho chúng. Bạn không mua một lượng lớn chúng để lường trước những thất bại thường xuyên”. Vấn đề phức tạp hơn là việc thiếu công suất của nhà máy đóng tàu Hải quân khiến tàu ngầm và tàu chiến khác không được bảo trì cần thiết. Khoảng 1/3 trong số 50 tàu ngầm tấn công của Hải quân Mỹ hiện không hoạt động tại bất kỳ thời điểm nào do việc bảo trì bị trì hoãn.
Không có gì ngạc nhiên khi tàu ngầm tấn công thế hệ tiếp theo của Hải quân Mỹ sẽ được thiết kế để bảo trì dễ dàng hơn. Và với việc Australia dự kiến nhận 5 chiếc Virginia hiện có của Mỹ, cộng với việc Hải quân Mỹ đang xem xét liệu có nên mở rộng hạm đội tàu ngầm tấn công của mình lên 72 chiếc hay không, thì sẽ cần có nhiều tàu ngầm hơn. Nhưng công suất của nhà máy đóng tàu có thể không còn. Hải quân Mỹ đang đặt mục tiêu mua hai chiếc Virginia mỗi năm, nâng tổng số lên 10 chiếc, từ năm 2025 đến năm 2028. Tuy nhiên, có thể phải đến năm 2028, các nhà máy đóng tàu mới có thể sản xuất nhiều hơn mức tương đương hiện tại là 1,2 tàu ngầm mỗi năm.
Mặc dù vậy, lớp Virginia sẽ vẫn là xương sống của hạm đội tàu ngầm tấn công Mỹ trong nhiều thập kỷ tới. Được nâng cấp liên tục với vũ khí và cảm biến mới, nó sẽ vẫn là một vũ khí đáng gờm ẩn nấp âm thầm dưới đại dương.
Theo: https://antg.cand.com.vn/Khoa-hoc-Ky-thuat-hinh-su/tau-ngam-lop-virginia-vu-khi-nguy-hiem-cua-hai-quan-my-i728233/
